Kanser Tedavisinde Akıllı İlaç Uygulamaları

Dünyada ve ülkemizde ölüm nedeni olarak, kalp-damar hastalıklarının hemen ardından gelen kanser, sıklığı giderek artan bir sağlık ve yaşam sorunudur. Kanser, normalde insan vücudunda olan hücre çoğalmasının bazı etkilerle kontrolünün kaybedilmesidir. Bu hücreler gerek yerel ve gerekse uzak noktalarda kontrolsüz olarak çoğalırlar. Bu büyümelerinin sonucu olarak işgal ettikleri organları fonksiyonsuz hale getirir ve yaşamı tehdit ederler.
Ülkemizde en sık görülen kanserler erkeklerde akciğer, prostat, mesane, kalın barsak,mide ve larinks; kadınlarda meme, kalın barsak, rektum, tiroid, rahim, akciğer, mide kanserleri olarak sıralanabilir.

Kanserin tedavi ve tanısı birçok uzmanlık dalının işbirliğini gerektirmektedir. Erken evrede saptanması durumunda tedavi başarısı ve hastalıktan kurtulma oranı yüksektir. Bu nedenle erken tanı önemlidir.

Başlıca tedavi yöntemleri; organ kanserlerinde cerrahi tedavi, radyoterapi, kemoterapi, immünoterapi ve hedefe yönelik akıllı ilaç uygulamalarıdır. Lösemi, lenfoma ve multipl myeloma gibi hematoloji bölümünce tedavi edilen kanser türlerinde ise kemoterapi ve hedefe yönelik akıllı ilaç uygulamalarının yanı sıra kök hücre nakilleri de uygulanır. Kemoterapi, immünoterapi, hedefe yönelik akıllı ilaç uygulamaları ve kök hücre nakli gibi tedavi yöntemleri son derece güç ve karmaşık tedaviler olup kanser hücresini yok ederken normal hücrelere ve dolayısı ile hastaya da zarar verme olasılığı nedeniyle özel bir ihtisas konusudur.

Kemoterapi, İmmünoterapi ve Hedefe Yönelik Akıllı İlaç Uygulamaları Nedir?

Kemoterapi, immünoterapi ve hedefe yönelik akıllı ilaç uygulamaları damardan, ciltaltı ve ağız yolu ile kullanılabilen ilaçlarla uygulanan tedavi yöntemleridir. Bu tür tedaviler bazı organ kanserlerinde cerrahi tedavi ve ışın tedavisi ile birlikte kanser tedavisinin çok önemli bir parçasıdır. Kemoterapi, immünoterapi ve hedefe yönelik akıllı ilaç uygulamaları ile kanser hücreleri öldürülür veya kanserin büyümesi durdurulmaya çalışılır. Bazen bu tedavilerden sadece biri, bazen birkaçı birlikte uygulanarak hastalar tedavi edilir.

İmmünoterapi ve Hedefe Yönelik Akıllı İlaç Uygulamalarının Kemoterapiden Farkı Nedir?

Kemoterapi hücrelerin bölünme ve çoğalma aşamasında hasar oluşturarak kanser hücrelerinin ölmesine yol açar. Bu nedenle vücudumuzda kan hücrelerimiz, ağız ve barsak yüzeyimiz, saçlarımız ve tırnaklarımız bu grup ilaçlardan sıklıkla etkilenir. İmmünoterapi doğrudan kanserli hücreyi etkilemekten ziyade kendi savunma hücrelerimizi harekete geçirerek kanserli hücrelerin savunma sistemimizce tanınmasını ve yok edilmesini hedefler. Hedefe yönelik akıllı ilaçlar ise kanser tedavisinde son yıllardaki en önemli yeniliklerdendir. Çoğunlukla kanser türüne özel ilaçlardır. Kanser hücresi yüzeyinde veya hücre içinde yer alan çoğalma uyarısını ileten algılayıcıları veya hücre içinde bu uyarıları ileten yolları kapatarak etkili olur. Klasik kemoterapi yan etkilerinden farklı şekilde yan etki gösterirler. Yani bu tür ilaçlar hem daha etkili hem de hastaya vereceği zarar açısından daha az risklidir.

Kanser akıllı ilaç uygulamasının kullanılabilmesi ve etkin sonuçlar için kanserli dokudan alınan biyopsinin patoloji uzmanları tarafından değerlendirilmesi önem taşır.

Kanser araştırmacıları bazı kanser türlerinde hücrelerdeki değişim noktalarını tespit etmeyi başarmışlardır. Ancak bu noktalar her kanser türünde tespit edilemediği gibi aynı organ kanserinin değişik türlerinde ve değişik aşamalarında farklılık gösterebilmektedir. Bu yüzden akıllı ilaç kullanabilmek için öncelikle kanserli dokudan elde edilen biyopsinin patoloji uzmanları tarafından değerlendirilmesi ve bu noktaların tespit edilmesi gerekmektedir.
Diğer taraftan kanser hücreleri vücudumuzun bağışıklık sisteminden kaçabilmek için yüzeylerinde bir takım değişiklikler yapmaktadır. İmmünoterapide amaç kendi bağışıklık hücrelerimizin kanser hücrelerini tanımasını yeniden sağlamaktır. Bu şekilde bağışıklık sistemimiz tarafından kanserle mücadele etmek hedeflenir.

En iyi bilinen değişim noktalarından bazıları; EGFR, ALK, ROS-1, K-RAS, N-RAS, BRAF,VEGF-1

İmmünoterapi de ise PD-1 ve PDL-1

Son yıllarda kanser tedavisinde uygulanan ilaç tedavileri bu iki yöntem üzerine yoğunlaşmış olup önümüzdeki günlerde çok daha fazla değişim noktası bulunması amacı ile sayısız çalışma yapılmaktadır. Nobel ödüllü bilim insanımız AZİZ SANCAR’da bu konu ile ilgili yoğun olarak çalışma yapmaktadır

Kemoterapi ve Diğer Tıbbi Tedavilerin Uygulanmasında Amaç Nedir?

Kemoterapi ve diğer tıbbi tedavi yöntemleri;

• Tümörü tamamen yok etmek ve hastayı iyileştirmek için,
• Tümörün yayılmasını engellemek için,
• Tümörün büyümesini durdurmak veya yavaşlatmak için,
• Tümörün sebep olduğu belirtileri yok etmek için uygulanır.

Kanserin türü ve hastanın özellikleri göz önüne alınarak kanser tedavi seçeneklerinden biri veya kombine bir şekilde birkaçı seçilerek uygulanabilir. Örneğin ameliyat öncesinde tümörü küçültmek amacıyla veya ameliyattan sonra yayılmasını önlemek amacıyla kemoterapi ve diğer tıbbi tedaviler yapılabilir. Aynı uygulamalar radyoterapi öncesinde ve sonrasında yapılabildiği gibi, radyoterapi ile aynı anda çeşitli yöntemlerle de kemoterapi ve diğer tıbbi tedaviler uygulanabilir.
Kanser için etkin tedavi yöntemleri olmasına rağmen bazı durumlarda tümörü tamamen yok edemeyip sadece semptomlarını düzelterek yaşam kalitesinin arttırılması sağlanabilir.